Polska strona Karpat
Pod względem powierzchni, Polska zawiera niewielką część Karpat,
mianowicie Podkarpacie oraz tak zwane Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, będące de facto obszarem górskim.
Są to jednak obszary niezwykle bogate w piękne doliny, jeziora, miejscowości oraz obszary wypoczynkowe
będące idealnym celem weekendowym z Wrocławia, Katowic, Krakowa, a nawet Warszawy.
Tatry
Choć zapewne można stwierdzić to o każdym z pasm górskich opisanych poniżej,
Tatry z całą pewnością zasługują na dedykowany przewodnik.
Znajdują się one w południowej Małopolsce, a dzięki statusowi parku narodowego są w całości objęte ochroną.
Najwyższy szczyt Polski, Rysy, wznoszący się na wysokość 2499 metrów, znajduje się właśnie tutaj.
Co więcej, w Tatrach można również znaleźć inne bardzo oblegane atrakcje – w szczególności Zakopane, Białka (i Bukowina) Tatrzańska i Kasprowy Wierch.
Zakopane
Zakopane to bez wątpienia największy magnes turystyczny i ośrodek wypoczynkowy w Tatrach.
Miejscowość liczy zaledwie 30 tys. mieszkańców, jednakże może pochwalić się wieloma atrakcjami.
Największą z nich są Krupówki – deptak w centrum miasta, wzdłuż którego znaleźć można tradycyjne,
drewniane góralskie budynki, restauracje kuchni zarówno lokalnej jak i międzynarodowej, dziesiątki
powozów konnych, jak i również kawiarnie, hotele i cukiernie.
Na tym nie kończy się jednak urok Zakopanego. W szczególności polecamy również Muzeum Stylu Zakopiańskiego,
który zlokalizowany jest w pięknie zachowanym budynku góralskim.
Naturalnie nie można również zapomnieć o Gubałówce – górze, z której można podziwiać widoki na całe Zakopane.
Można na nią dotrzeć pieszo lub wjechać kolejką.
Jako ostatni polecamy również Śnieżny Labirynt, którego nazwa mówi sama za siebie,
którego przebycie zajmuje często ponad 30 minut – nie ma tu również miejsca na
podglądanie nad wijące się ścianki, gdyż mają one niemal 2 metry wysokości.
Kasprowy Wierch i Rysy
Kasprowy Wierch jest niezwykle malowniczą i zarazem jedną z najwyższych gór Tatr, Polski oraz Karpat.
Wzbija się na wysokość 1987 metrów i oferuje niezrównane widoki.
Na szczęście dla odwiedzających, na szczyt można „wdrapać” się kolejką górską.
Polecamy jednak kupić bilet na kolejkę przez Internet – kolejki do kasy bywają zabójcze.
Na Rysy wchodzą natomiast tylko nieliczni. Prowadzi na nie czerwony szlak z Morskiego Oka,
malowniczego górskiego jeziora znanego wielu z nas ze zdjęć.
Pokonanie szlaku zajmuje 3 godziny i jest dość wymagające, jednakże widok ze szczytu według wielu jest tego wart.
Szczególnie, że sama wędrówka pełna jest zapierających dech w piersiach wrażeń.
Białka i Bukowina Tatrzańska
Okolica Białki i Bukowiny Tatrzańskiej jest nieco mniej oblegana, a również niezwykle malownicza i pełna infrastruktury turystycznej,
jak i również kultury i atmosfery podobnej do tej w Zakopanym.
Godny polecenia jest również Biały Dunajec i jego okolica – mówimy tu
zarówno o miejscowości jak i rzece o tej samej nazwie.
Dojazd do Tatr
Jak znaczną większość pasm i łańcuchów górskich, Tatry najlepiej zwiedza się samochodem.
Choć drogi są kręte i mogą martwić niedoświadczonych kierowców, nie ma obecnie lepszej alternatywy w tym regionie.
Jeżeli jednak nie posiadasz samochodu, możemy również zaproponować skorzystanie z autobusów,
którymi można podjechać pod największe atrakcje.
Dojazd samochodem do Zakopanego trwa mniej więcej 2 godziny z Krakowa oraz 5 i pół godziny z Warszawy.
Transportem publicznym ta sama trasa zajmuje 2 godziny i 15 minut autobusem z Krakowa (za ok. 20 zł)
lub 7 godzin i 15 minut z Warszawy z firmą Flixbus (za 30-60 zł).
Beskidy
W przeciwieństwie do Tatr, Beskidy położone są również na Śląsku (tzw. Beskidy Śląskie).
Otulają one Tatry od Północy i zawierają dwa piękne parki narodowe (mianowicie Babiogórski oraz Gorczański),
jak i góry o wysokości nawet do 1700 metrów.
Piękno Beskid bierze się nie tylko z formacji geologicznych, ale też z mniejszej koncentracji
turystów pomimo uroku dorównującemu Tatrom. Tutejsze miejscowości – a w szczególności Wisła, Cieszyn,
Żywiec i Krynica Zdrój i ich okolice – są przez to bardziej autentyczne i mniej odkryte.
Babia Góra
Wznoszący się na wysokość 1725 metrów, masyw Babiej Góry i otaczający go Babiogórski Park Narodowy
są niezwykle cennym obszarem Beskidów, zlokalizowanym w pobliżu Żywca.
Obecnie na najwyższy szczyt masywu, tzw. Diablak, można wspiąć się jedynie pieszo, co zajmuje około 2 i pół godziny z Przełęczy Krowiarki.
Widoki są jednak niezrównane w całej okolicy, a wejście nie jest bardzo wymagające.
Gorczański Park Narodowy
Położony bezpośrednio na północ od Tatr, Gorczański Park Narodowy oraz pasmo Gorców
jest bardzo wyjątkowym rejonem Polski i jednym z najrzadziej odwiedzanych parków narodowych w Polsce.
Dla entuzjastów flory i fauny jest to jednak swojego rodzaju raj.
W obszarze występują salamandry, będące symbolem parku, ale również niedźwiedzie, orły,
wilki, rysie i żbiki. Co więcej, park ten może pochwalić się niesamowitymi łąkami krokusowymi
oraz wieloma gatunkami charakterystycznymi dla tylko tego regionu.
Wisła, Cieszyn i Żywiec
Mniej odkryte miejscowości Polskich gór znajdują się właśnie w Beskidach Śląskich i
oferują niepowtarzalną atmosferę, szczególnie latem, jak i piękne krajobrazy.
Wisła to nie tylko rzeka, ale również miasto tuż przy czeskiej granicy. Jego deptak, dobrze zachowane zabytki,
bliskość do rzeki oraz kolejki górskie tworzą wspólnie fantastyczny cel wypoczynkowy na weekend.
Co więcej, miejscowość otoczona jest parkiem krajobrazowym, a w pobliżu znajduje się również dobrze znana Jaworzynka,
gdzie kultywuje się stare tradycje i zwyczaje góralskie.
Cieszyn, będący większym miastem o populacji przekraczającej 30 tysięcy, może pochwalić się bogactwem
odrestaurowanych zabytków, klimatycznym rynkiem i niezwykłym połączeniem kultury polskiej i czeskiej –
miasto usytuowane jest bowiem na samej granicy.
Żywiec jest natomiast znany z browaru Żywiec, choć ma również do zaoferowania małomiasteczkową atmosferę,
renesansowy zamek, Pałac Habsburgów oraz mały rynek z regionalnymi restauracjami.
Przede wszystkim Żywiec jest, jednakże, świetnie położony – zaledwie 30 kilometrów od Babiej Góry.
Krynica Zdrój
Jest to zdecydowanie największe miasto w Beskidzie Sądeckim, położone przy granicy ze Słowacją
i niedaleko Pienińskiego Parku Narodowego opisanego w późniejszym rozdziale.
Miasto ma do zaoferowania przede wszystkim infrastrukturę narciarską, lecz jest również znane z deptaku oraz tzw.
Starego Domu Zdrojowego i Pijalni Głównej (będąca pijalnią wód mineralnych).
Dojazd do Beskidów
Zdecydowanie polecamy przyjazd własnym samochodem. W górzystych regionach Polski transport publiczny jest mało rozwinięty, szczególnie przez brak możliwości poprowadzenia torów.
Miasta opisane powyżej mają co prawda stacje kolejowe, jednakże dojazd pociągiem jest dość skomplikowany i powolny.
Dojazd samochodem do Beskidów Śląskich z Krakowa zajmuje około 2 godziny. Z Warszawy zajmuje natomiast niecałe 5 godzin. Do Krynicy Zdrój również można dojechać z Krakowa w około 2 godziny – z Warszawy dojazd zajmuje trochę dłużej, bo aż 5 godzin i 30 minut.
Do Beskidów Śląskich najłatwiej dostać się pociągiem Kolei Śląskich z Katowic. Do Wisły zajmuje to około 2 godziny. Do Żywca oraz Cieszyna podróż trwa niecałe półtora godziny.
Do Krynicy Zdrój można dostać się pociągiem POLREGIO z Krakowa, co trwa około 4 i pół godziny i kosztuje 18 zł. Z naturalnych powodów nie możemy polecić tej opcji.
Pieniny
Pieniny to małe pasmo górskie znajdujące się pomiędzy Tatrami a Beskidem Sądeckim. Są one w całości objęte ochroną Pienińskiego Parku Narodowego, będącego drugą największą atrakcją turystyczną w Polsce po Tatrzańskim.
Nie jest to zaskoczeniem – park charakteryzuje się wielkim bogactwem flory i fauny, jak i również przepięknymi widokami na wapienne szczyty. Dunajec oraz Jezioro Czorsztyńskie dają parkowi charakterystyczną atmosferę i są ponadto niezwykle atrakcyjne dla miłośników fotografii.
W Pieninach można zaobserwować dwa gatunki roślin niewystępujące nigdzie indziej na świecie, tzw. endemity. Ponadto jest to dom wielu borsuków, rysiów, kun, żbików i wielu rodzajów nietoperzy.
Dojazd do Pienin możliwy jest tylko samochodem i najłatwiejszy jest z opisanych powyżej miast – Krynicy Zdrój oraz Białki i Bukowiny Tatrzańskiej.
Bieszczady
Choć formalnie Bieszczady należą do Beskidów Wschodnich, z perspektywy kulturowej, wizualnej oraz turystycznej są one w pełni niezależne. Są one niemal w pełni okryte ochroną Bieszczadzkiego Parku Narodowego, w którego centrum znajduje się najwyższy szczyt polskich Bieszczadów – Tarnica, wznosząca się na 1346 metrów.
W okolicy parku znajduje się kilka miejscowości wypoczynkowych, z czego prawdopodobnie najbardziej znaną są Ustrzyki Dolne i trochę bardziej oddalony Sanok.
Bieszczadzki Park Narodowy
Jest to jeden z największych i najbardziej znanych parków narodowych w Polsce. Urzeka w nim połączenie pięknych i malowniczych krajobrazów górskich oraz bogactwa flory i fauny. Niektóre zbocza gór w parku, jak, na przykład, szczytu Krzemień, są bardzo unikatowe i wręcz nieziemskie.
W parku znajduje się 7 unikatowych gatunków roślin, wiele hektarów lasów, ale również setki gatunków zwierząt. Najważniejszymi z nich są niedźwiedzie, wilki, rysie, żbiki i żubry. W parku występują również węże i wiele rodzajów rzadkich ptaków – również orłów.
Ustrzyki Dolne i Sanok
Ustrzyki Dolne są malowniczo położoną miejscowością wypoczynkową położoną na północ od parku, zaledwie 10 kilometrów od granicy z Ukrainą. Dzięki turystyce w regionie miasto to jest pełne życia, ale również hotelów i pensjonatów.
Sanok jest zasadniczo większym miastem, mogącym pochwalić się pięknym, otwartym Starym Rynkiem z bardzo unikalnymi budynkami, ale również Zamkiem Królewskim. W pobliżu Sanoku można również spłynąć pontonem po rzece San.
Tarnica
Wejście na Tarnicę możliwe jest tylko pieszo i nie jest bardzo wymagające. Największa część turystów wyrusza na szczyt z miejscowości Wołosate, z której w górę prowadzi niebieski szlak. Czas przejścia to zwykle około 2 godzin. Należy zwrócić uwagę, że końcowy fragment ścieżki jest dość stromy.
Dojazd do Bieszczadów
W Bieszczadach bardzo trudno jest poradzić sobie bez samochodu, szczególnie ze względu na wielkość parku i oddalenie wszelkich miast od serca parku.
Podróż samochodem zajmuje około 7 godzin z Warszawy i około 4 i pół godziny z Krakowa. Do Sanoka można również pojechać pociągiem – z zarówno Warszawy i Krakowa wymaga to przesiadki w Rzeszowie i zajmuje około 8 godzin z Warszawy i około 5 godzin z Krakowa. Do Ustrzyk Dolnych można natomiast dostać się jedynie autobusem.
Ze względu na trudny dojazd polecamy zapoznanie się z planem autobusowym na stronie E-podróżnik – w większość dni do Sanoka oraz Ustrzyk Dolnych odjeżdżają bezpośrednie autobusy.
Kultura polskich Karpat
Prawdopodobnie większość z nas ma pojęcie, jak wygląda stereotypowy obraz polskiego górala. Kwieciste, kolorowe wzory, pióra w kapeluszach, białe koszule, no i oczywiście ciupagi w dłoniach. Dodajmy jeszcze, że w bryczce.
Kultura góralska jest tak inna od szeroko przyjętej kultury polskiej, że, jadąc na południe, warto wiedzieć, czego szukać.
Muzyka
Muzyka góralska wypełniona jest dźwiękiem tradycyjnych instrumentów, takich jak gajdy, skrzypce, akordeony i cymbały. Często śpiewana jest na otwartej przestrzeni, a także w restauracjach i na wszelkiego rodzaju festiwalach.
Góralskie piosenki zazwyczaj wymagają całych kapel i wprowadzają prawdziwie aktywną i taneczną atmosferę. Naturalnie są one śpiewane w gwarze góralskiej.
Piosenkom w tym regionie Polski bardzo często towarzyszy też taniec – na przykład tzw. Zbójnicki lub Juhaski. Góralskie tańce skupiają się na wielu obrotach, podskokach i kucnięciach.
Gwara
Gwara góralska jest zupełnie zrozumiała dla Polaków z większych miast, jednakże tendencyjnie pozbywa się klasycznych polskich głosek, takich jak „ż”.
Poza zmianami w wymowie, charakteryzuje się ona pełnym słownikiem nowych wyrażeń. Wąż to po góralsku „god”, a chleb to, oczywiście, „chlyb”. Na szczęście nietrudno jest dostosować się do nowego porządku językowego podczas rozmowy.
Jedzenie
Kuchnia góralska różni się pod kilkoma względami od kuchni typowo polskiej. Szczególnie unikatowy jest oscypek, który jest twardym, wędzonym serem z mleka owczego.
Bardzo znane są również bryndza (dojrzały twarogowy ser owczy) oraz korboce (łagodne wstęgi sera krowiego).
Z zup znane są kwaśnica (przyrządzana z kiszonej kapusty oraz mięsa) oraz zupa czosnkowa, tak zwana czosnianka.
W kategorii dań głównych spróbować warto placka po zbójnicku (ziemniaczanego placka podawanego z gulaszem), moskoli (pieczonych placków z ziemniaków i wody) oraz tradycyjnej golonki.
